Najczęstsze błędy na etykietach spożywczych

Obecna sytuacja zmusza właścicieli biznesów gastronomicznych do poszukiwania nowych kanałów sprzedaży, w tym do sprzedaży posiłków oraz napojów w opakowaniach jednostkowych przykładowo w butelkach czy słoikach.

Jest to poważne wyzwanie ponieważ błędy w etykietowaniu mogą prowadzić do wycofania produktu z rynku, szczególnie w przypadku nierzetelnych informacji na temat alergenów, masie/objętości lub składzie.

Lista najczęstszych błędów:

1) Nazwa produktu spożywczego na etykiecie

Wyróżniamy dwa rodzaje nazwy określane jako nazwa tzw. fantazyjna/marketingowa oraz nazwa przewidziana w przepisach/zwyczajowa/opisowa.

Na etykiecie powinna znaleźć się nazwa środka spożywczego, która przewidziana jest w przepisach. W momencie, gdy nie jest ona określona w żadnych regulacjach, stosuje się nazwę zwyczajową. Gdy nazwa zwyczajowa nie istnieje, należy zastosować nazwę opisową.

Publikowane informacje z wyników kontroli oznakowania środków spożywczych wskazują, że zapewnienie prawidłowego nazewnictwa nadal jest problematyczne. Stwierdzono między innymi takie nieprawidłowości jak:

-podanie „markizy cytrynowe”, podczas gdy w składzie kremu cytrynowego nie wykazano cytryny, tylko aromat,

-podanie „ciastka kruche z cukrem maślane”, podczas gdy w składzie wyrobu nie wykazano masła,

-użycie określenia „domowe”, podczas gdy w składzie wyrobów wykazano liczne substancje dodatkowe,

-oznakowanie jaj z chowu klatkowego nazwą „Świeże Wiejskie Jaja”,

-niewskazanie pełnego handlowego oznaczenia gatunku ryby (np. „sieja” zamiast „sieja kanadyjska”),

-niewskazanie gatunku mięsa oraz rodzaju zastosowanej obróbki termicznej.

2) Wykaz składników

Na etykiecie wykaz składników należy poprzedzić słowem „składniki”. Użycie słowa „skład” to błąd. Składniki należy wymieniać zawsze w kolejności malejącej. W przypadku składników, które występują w produkcie gotowym w ilości mniejszej niż 2%, możemy je zapisać w dowolnej kolejności.

Istnieje możliwość skrócenia wykazu składników. Zamiast podania szczegółowych nazw składników, można użyć ogólnej nazwy kategorii. Przykład: Jeśli ilość przypraw nie przekracza wagowo 2% produktu, zamiast wymieniać poszczególne przyprawy po kolei, można użyć ogólnego określenia „przyprawy” lub „mieszanka przypraw”

3) Alergeny

W pierwszej kolejności zaznaczyć należy, że rozróżnić można dwie sytuacje, w których informuje się o obecności alergenów w produktach. Pierwsza z nich dotyczy przypadku, kiedy alergen zawarty jest w produkcie jako jego składnik (lub substancja obecna w składniku). Mamy wtedy do czynienia z celową (zamierzoną) obecnością alergenu w produkcie końcowym.

Drugim przypadkiem jest tzw. obecność niezamierzona – kiedy obecność danej substancji wynika z zanieczyszczenia krzyżowego (a więc alergen nie jest składnikiem danego produktu, ale może być w nim obecny). Deklarując możliwość wystąpienia w produkcie innych składników alergennych należy użyć odpowiedniego sformułowania tj. „może zawierać…”. Umieszczenie na etykiecie określenia „zawiera śladowe ilości…” lub informacji na temat składników alergennych występujących w zakładzie jest błędem.

Część producentów wciąż nie wyróżnia w wykazie składników (np. w formie pogrubienia, powiększenia lub podkreślenia tekstu) żywności zawierającej substancje alergenne. Równocześnie błędem jest wyróżnienie całego składnika, choć tylko jego część stanowi alergeny. W przypadku „mleko w proszku” podkreślony powinien zostać wyłącznie wyraz „mleko”.

4) Oznaczenie ilościowe składników produktu

W przypadku, gdy nazwa składnika wymieniona jest w jego nazwie (np. „z orzechami”, „truskawkowy”), należy podać zawartość procentową tego składnika w wykazie składników.

Zawartość procentową składnika należy również podawać, gdy:

- produkt jest kojarzony z danym składnikiem np. lody orzechowe – należy podać procentową zawartość orzechów,

- składnik przedstawiony jest na grafice,

- składnik opisuje charakterystyczne cechy dla danego produktu i pozwala go odróżnić od innych produktów np. zawartość mięsa w pasztecie.

5) Składniki złożony

Brak rozpisania składnika złożonego w wykazie składników jest częstym błędem. Wymieniając składnik złożony np. czekoladę, należy wymienić obok w nawiasie wszystkie składniki wchodzące w jej skład. Zatem jeśli do produkcji ciastek używamy czekolady (składnik złożony), to skład tej czekolady musi znaleźć się w składzie ciastek.

6) Termin przydatności do spożycia ,a data minimalnej trwałości

Są często mylone ze sobą na etykiecie. Termin przydatności do spożycia stosuje się w przypadku wyrobów łatwo psujących się tzw. wyrobów nietrwałych mikrobiologicznie. W przypadku tych wyrobów należy na etykiecie używać sformułowania „należy spożyć do (dd/mm/rrrr)”

Dla pozostałych produktów określa się datę minimalnej trwałości. Datę minimalnej trwałości poprzedza sformułowanie „najlepiej spożyć przed (dd/mm/rrrr)" lub „najlepiej spożyć przed końcem (mm/rrrr lub rrrr)”.

7) Informacja na temat warunków przechowywania / sposobu użycia produktu spożywczego

Na etykiecie należy zamieścić informację dotyczącą warunków przechowywania nie tylko produktu zamkniętego, ale także warunków, w jakich należy trzymać po otwarciu – często ta druga informacja jest pomijana.

Na etykiecie należy zamieścić także informację, czy produkt jest do bezpośredniego spożycia, czy wymaga wcześniejszego przygotowania. Instrukcja użycia nie może składać się wyłącznie z samych grafik np. patelni, mikrofalówki, co często jest praktykowane. Należy zamieścić krótki opis słowny i liczbowy, który wyjaśnia sposób przygotowania produktu.

8) Deklarowanie właściwości produktu w sytuacji, gdy wszystkie tego typu produkty muszą takie właściwości posiadać

Przykładem takiego błędu może być stwierdzenie na opakowaniu mleka, że nie zawiera barwników. W czasie pandemii Covid-19 część producentów chciała oznaczać swoją żywność jako wolną od SARS-CoV-2. Taka informacja również jest niedopuszczalna, ponieważ nie ma podstaw do stwierdzenia, że w pozostałych (konkurencyjnych) produktach danego rodzaju wirus jest obecny.

9) Określenie „bez sztucznych barwników”

Oznaczenie produktów słowami „bez sztucznych barwników” jest niezgodne z przepisami prawa ponieważ:

 -zgodnie z definicją „barwników” zawartą w Rozporządzeniu nr 1333/2008 w sprawie substancji dodatkowych, prawo nie rozróżnia barwników na „sztuczne” i „naturalne”; definicja ta stanowi: „„barwniki” to substancje nadające lub przywracające żywności barwę, obejmujące naturalne składniki żywności i naturalne źródła, które w normalnych warunkach ani nie są same spożywane jako żywność ani nie są stosowane jako typowe składniki żywności. W rozumieniu niniejszego rozporządzenia barwnikami są preparaty uzyskane ze środków spożywczych i innych jadalnych surowców naturalnych uzyskanych poprzez fizyczną lub chemiczną ekstrakcję, której efektem jest selektywna ekstrakcja pigmentów względem składników odżywczych lub aromatycznych”;

-skoro zatem nie ma podziału na barwniki sztuczne i naturalne, to hasło „bez sztucznych barwników” należy uznać za wprowadzające w błąd poprzez sugerowanie, że produkt ma szczególne właściwości podczas gdy wszystkie podobne produkty mają takie właściwości (bo rzekomo we wszystkich innych produktach mogą być obecne tylko barwniki naturalnego pochodzenia);

10) Dodatki do żywności

Muszą być oznaczone podwójnie, mianowicie, poza ich nazwą szczegółową lub numerem E, należy wykazać kategorię, do jakiej należą. Przykład: regulator kwasowości (kategoria): kwas cytrynowy (nazwa szczegółowa) lub Emulgator: lecytyna sojowa. Zwróćcie na to uwagę, bo to częsty błąd na etykietach. Spis kategorii znajdziecie w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 w części C załącznika VII.

11) Środki aromatyzujące

Wymieniamy w składzie jako „środek aromatyzujący” lub „aromat” wraz z podaniem nazwy szczegółowej lub opisu aromatu (nie jest to jednak wymóg konieczny). Możliwe środki aromatyzujące wymienione są w Rozporządzeniu (WE) 1334/2008 i tam należy szukać ich definicji. Podobnie jest z określeniem „aromat naturalny”. Możemy go użyć tylko, jeśli jest to zgodne z art. 16 wspomnianego Rozporządzenia.

#konsultant #doradztwo #usługi konsultingowe #freelancer #produkcja spożywcza #technolog żywności #system HACCP #firma konsultingowa #certyfikacja BRC #certyfikacja IFS #żywności #znakowania żywności #branża spożywcza #doradztwo technologia spożywcza #konsulting produkcja żywności #technologia żywności